ALEKSANDRA JANISZEWSKA-CARDONE
W czasach, kiedy świat poznawano i nazywano na podstawie zasłyszanych opowieści, mapy pełniły rolę wizualnych kompendiów wiedzy. W średniowieczu wyodrębnił się ich szczególny gatunek: mappa mundi – mapy świata. Mappa mundi Najwcześniejszą jej odmianą była mapa O-T (orbis terrarum). Kontynuowała antyczne przekonanie o wyglądzie świata otoczonego okeanosem. Początkowo przyjęła formę stricte graficzną, z oznaczeniami trzech…
Dzisiaj opowiem Wam o dekoracji rzeźbiarskiej typanonu z Vézelay. Ale najpierw kilka słów wstępu. Funkcjonowanie rzeźby romańskiej było ściśle związane z architekturą. Zdobiła portale, ościeża, archiwolty, belki nadproży a czasem rozlewała się na całą fasadę. Wewnątrz budowli skupiała się na kolumnach, gromadziła na kapitelach, a w wyjątkowych przypadkach – wypełniała trzony filarów. Jednak o jej…
O tym jak postrzegane były symbole związane z seksualnością w późnym średniowieczu niespodziewanie wiele uczą nas odznaki pielgrzymie i świeckie, znajdowane przez archeologów. Świeckie odznaki konfrontują nas z aspektem codziennego życia, który do tej pory pozostawał w znaczącej mierze nieznany. Milczały o nich źródła pisane, a same przedmioty zachowały się w niewielu egzemplarzach. Wykorzystane w…
We wcześniejszych wpisach, tu i tu, opowiedziałam, jak encyklopedie średniowieczne i literatura podróżnicza wykorzystały do opisu świata wyobrażenia o monstrualnych rasach ludzi i zwierząt. Od około XII wieku wyobrażenia o mirabiliach przenikały również do sztuki związanej bezpośrednio z tematami religijnymi. W tym wpisie przyjrzę się kolejnemu gatunkowi literackiemu, bestiariuszowi, w ramach którego połączyło się podejście…
To jedno z moich ulubionych przedstawień momentu zmartwychwstania. Jej autorem jest mistrz Francke, dominikanin działający głównie w Hamburgu. Przy komponowaniu tej sceny zdaje się być zaabsorbowany nie tylko tajemnicą przezwyciężenia śmierci, ale również aspektem praktycznym. Zanim Chrystus przyjmie pozę triumfatora, jakoś musi wydostać się z grobu. Dosłownie gramoli się z dziury w ziemi. Pilnujący go…
W tym roku świętujemy stulecie powstania Bauhausu – uczelni artystyczno-rzemieślniczej, która zrewolucjonizowała myślenie o tym, jak tworzyć architekturę. Jej priorytetem było zapewnienie dobrych warunków mieszkania. Z tej okazji chciałabym przypomnieć, trochę przewrotnie, “prototyp” funkcjonalnego myślenia w budownictwie. I to z okresu, którego nie podejrzewalibyście o to. Wczesne średniowiecze w czasach karolińskich, to nie tylko moment…
Skupiłam się ostatnio na opisywaniu wyobrażeń o potwornych rasach ludzkich, po to by zrozumieć mechanizm powstawania wizerunku innego w kulturze europejskiej. W poprzednich wpisach podsumowałam, jak starożytni Grecy i Rzymianie postrzegali mieszkańców odległych krain oraz jak wpłynęło to na wiedzę wypracowywaną w średniowieczu. Dzisiejszym bohaterem opowieści będzie fascynujący gatunek literacki – MIRABILIA. Były to księgi…
Po przeglądzie antycznych tekstów opisujących mieszkańców niedostępnych krain, pora na autorów średniowiecznych. Wypracowana w starożytności wiedza o świecie różnymi ścieżkami przenikała do wyobraźni chrześcijańskich pisarzy. Z jednej strony odrzucali oni wszystko, co było związane z pogańskimi praktykami, jednak pozostali wierni przeświadczeniu, że daleko za horyzontem mieszkają monstrualne rasy ludzkie. Kształt świata pozostał bez zmian, składał…
Christine de Pizan była francuską literatką i myślicielką. Kiedy owdowiała w wieku 24 lat, pozostała bez środków do życia. Szukając wsparcia finansowego, zaczęła pisać ballady na zamówienie dworu francuskiego. Sławę przyniósł jej udział w debacie dotyczącej poematu „Opowieść o Róży”, który ukazywał kobiety jako wyrachowane kusicielki. Pizan wypowiadała się przeciwko krzywdzącym i nieprawdziwym reprezentacjom kobiet…